Ένας εναλλακτικός τρόπος απομάκρυνσης των ψειρών είναι το προσεκτικό, επαναλαμβανόμενο χτένισμα των μαλλιών. Είναι μια καλή επιλογή σε μικρά παιδιά ή σε περιπτώσεις που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τοπικά αντιφθειρικά
Οι ψείρες είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο στα παιδιά, ειδικά τους πρώτους μήνες της σχολικής χρονιάς. Η εμφάνισή τους προκαλεί μεγάλο πονοκέφαλο στους γονείς, γιατί θεωρούν ότι πολύ δύσκολα μπορούν να απαλλαχθούν από αυτές. Δεν υπάρχει, όμως, στην πραγματικότητα κανένας λόγος ανησυχίας... Υπάρχουν τρόποι να απαλλαχθείτε. Αλλωστε, συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες. Διαβάστε στο επιστημονικό άρθρο που ακολουθεί συμβουλές υγείας για να απαλλαγείτε μια και έξω από τις ψείρες.
Οι ψείρες είναι παράσιτα που απαντούν στον ανθρώπινο οργανισμό από τα αρχαία χρόνια. Τον άνθρωπο προσβάλλουν τρία είδη ψείρας: η ψείρα του τριχωτού της κεφαλής, η ψείρα του σώματος και η ψείρα του εφηβαίου.
Συναντώνται κυρίως στην παιδική ηλικία και αυτό διότι διασπείρεται πολύ εύκολα από παιδί σε παιδί κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, μέσω αντικειμένων κοινής χρήσης (βούρτσες, πετσέτες, κλινοσκεπάσματα κ.τ.λ.), ακόμη και από τα ρούχα των παιδιών που κρέμονται σε διπλανές κρεμάστρες στο σχολείο ή τους παιδικούς σταθμούς.Είναι σημαντικό να ανιχνευθεί και να θεραπευθεί γρήγορα, για να αποφευχθεί η μετάδοσή της σε άλλα άτομα, ενώ φαίνεται ότι υπάρχουν αρκετές επιλογές αποτελεσματικής θεραπείας.
Η ψείρα του τριχωτού της κεφαλής είναι ένα μικροσκοπικό γκρίζο-λευκό έντομο, μεγέθους μόλις 3-4 χιλ., που μπορεί να απομυζεί αίμα και με τα πόδια της να προσκολλάται γερά στις τρίχες. Η θηλυκή ψείρα ζει περίπου ένα μήνα, στη διάρκεια του οποίου γεννά 7-10 αβγά την ημέρα, τα οποία «στερεώνει» σταθερά στη βάση των τριχών του ατόμου ξενιστή. Τα αβγά ή κόνιδες παραμένουν στο τριχωτό και απομακρύνονται καθώς μεγαλώνουν οι τρίχες. Οι κόνιδες που εντοπίζονται σε απόσταση μεγαλύτερη του ενός εκατοστού από το τριχωτό δηλώνουν ότι δεν μπορούν να προκαλέσουν λοίμωξη. Η ψείρα δεν πετά ούτε και μεταφέρεται από τα κατοικίδια ζώα. Η ώριμη ψείρα μπορεί να επιβιώσει 48 με 55 ώρες μακριά από το δέρμα του ξενιστή.
Διάγνωση
Η απομόνωση κόνιδας και όχι ζωντανής ψείρας δεν σημαίνει απαραίτητα ενεργό λοίμωξη, οι κόνιδες μπορεί να παραμένουν μήνες έπειτα από επιτυχή θεραπεία. Το κέντρο πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων της Αμερικής (CDC) δηλώνει ότι ενεργό λοίμωξη μπορεί να υποστηρίξει η εύρεση πολλών αβγών εντός 6,5 εκατοστών της τρίχας από τη ρίζα. Πάντως και αυτό το κριτήριο συχνά οδηγεί σε υπερδιάγνωση. Αλλοι υποστηρίζουν ότι η διάγνωση πρέπει να βασίζεται μόνο στην απομόνωση ζωντανών.
Η απομόνωση είναι ευκολότερη με το συστηματικό χτένισμα των μαλλιών, ιδανικά βρεγμένων, αλλά και στεγνών, με ένα χτενάκι με πολύ λεπτά δόντια. Η μέθοδος αυτή είναι σαφώς πιο ασφαλής σε σχέση με την απλή επισκόπηση του τριχωτού.
** Χτενίστε τα μαλλιά αρχικά με μια κανονική βούρτσα για να ξεμπερδέψετε τα μαλλιά.
** Τοποθετήστε το χτενάκι στην κορυφή του κεφαλιού και χτενίστε επιμελώς από τις ρίζες έως τις άκρες των μαλλιών.
** Χτενίστε με αυτόν τον τρόπο όλο το κεφάλι τουλάχιστον 2 φορές.
Σε πρακτικό επίπεδο οι περισσότεροι ειδικοί συγκλίνουν στην άποψη ότι αν απομονωθούν μόνο κόνιδες και το άτομο έχει υποβληθεί σε θεραπεία πρόσφατα, πρέπει να αφαιρεθούν οι κόνιδες και να επανεξεταστούν τα μαλλιά σε 3-4 ημέρες. Αν δεν έχει προηγηθεί θεραπεία συνιστάται να ξεκινήσει.
Θεραπεία
Τοπικά αντιφθειρικά, χτένισμα βρεγμένων μαλσλιών και αγωγή από το στόμα έχουν μελετηθεί για την αντιμετώπιση της φθειρίασης. Στο εμπόριο υπάρχουν διάφορα τοπικά αντιφθειρικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε παιδιά άνω των 2 χρόνων και το μαλαθείον για παιδιά άνω των 6 χρόνων.
*** Ακολουθήστε προσεκτικά τις οδηγίες του κατασκευαστή για την εφαρμογή των τοπικών σκευασμάτων. Τυπικά λούζετε το κεφάλι του παιδιού, ξεπλένετε και στεγνώνετε με μια πετσέτα. Απλώνετε το αντιφθειρικό σε όλο το τριχωτό της κεφαλής και το αφήνετε για 10 λεπτά· κατόπιν ξεπλένετε καλά με νερό. Μόνο το μαλαθείο πρέπει να παραμείνει στο τριχωτό της κεφαλής για 8-12 ώρες.
*** Μη χρησιμοποιείτε σαμπουάν για 2 ημέρες μετά τη χορήγηση του τοπικού αντιφθειρικού. Μία δεύτερη εφαρμογή απαιτείται για τις πυρεθρίνες, τα πυρεθροειδή και το benzyl alcohol 7-10 μετά. Στο μεσοδιάστημα θεραπείας δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σαμπουάν με conditioners και δεν πρέπει να γίνεται στέγνωμα των μαλλιών με σεσουάρ. Το ξίδι, τα conditioners και ο ζεστός αέρας αδρανοποιούν το αντιφθειρικό που έχει παραμείνει. Δεν χρησιμοποιούμε το ίδιο προϊόν στο ίδιο άτομο πάνω από τρεις φορές.
*** Πλην της τοπικής αγωγής, οι μαξιλαροθήκες, τα σεντόνια και οι πετσέτες που ήρθαν σε επαφή με τα μαλλιά, καθώς και οι βούρτσες και χτένες που χρησιμοποιήθηκαν έως και 48 ώρες πριν από την έναρξη της αγωγής, πρέπει να πλυθούν με ζεστό νερό. Θερμοκρασία νερού 55°C καταστρέφει την ώριμη ψείρα και τα αβγά σε 5 λεπτά. Τα έπιπλα, χαλιά και καθίσματα αυτοκινήτων πρέπει να καθαριστούν με ηλεκτρική σκούπα. Αντικείμενα που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί για περισσότερο από 2 ημέρες προ της έναρξης της αγωγής είναι απίθανο να είναι μολυσμένα με ζωντανές ψείρες, καθώς η ψείρα δεν μπορεί να επιβιώσει εκτός ανθρωπίνου σώματος για πάνω από 48 ώρες.
*** Το στεγνό καθάρισμα (καθαριστήριο) δεν θεωρείται αποτελεσματικό.
*** Οτιδήποτε δεν πλένεται (λούτρινα κουκλάκια κ.τ.λ.) πρέπει να απομονώνεται σε πλαστική σακούλα για 12-14 ημέρες.
*** Ενας εναλλακτικός τρόπος απομάκρυνσης των ψειρών είναι το προσεκτικό, επαναλαμβανόμενο χτένισμα των μαλλιών. Είναι μια καλή επιλογή σε μικρά παιδιά (κάτω των δύο ετών, που δεν μπορούν να λάβουν τοπική αγωγή) ή σε περιπτώσεις που δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τοπικά αντιφθειρικά.
*** Υγράνετε τα μαλλιά και προσθέστε μία λιπαντική ουσία, όπως κοντίσιονερ, λάδι ελιάς ή ξίδι. Χτενίστε επανειλημμένα έως ότου καμία ψείρα να μην είναι ορατή επάνω στη χτένα. Επαναλάβετε κάθε 3-4 ημέρες για αρκετές εβδομάδες, συνεχίζοντας οπωσδήποτε για 2 εβδομάδες μετά την ανεύρεση έστω και μιας ζωντανής ψείρας. Η μέθοδος θεωρείται αρκετά αποτελεσματική, αν και χρονοβόρα. Η αγωγή από το στόμα γενικά φυλάσσεται για τις περιπτώσεις που θα αποτύχει η τοπική αντιφθειρική αγωγή. Περιλαμβάνει φάρμακα όπως η τριμεθοπρίμη-σουλφαμεθοξαζόλη (Septrin), η οποία δρα σκοτώνοντας απαραίτητα για τη ζωή της ψείρας συμβιωτικά βακτήρια. Σε ανθεκτικές περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με τοπικά σκευάσματα. Υπάρχουν μελέτες που έχουν εξετάσει τη χρήση λοσιόν και άλλων υλικών (λάδι ελιάς, βούτυρο, μαγιονέζα, βαζελίνη), τα οποία εφαρμόζονται στο κεφάλι και αφήνονται να στεγνώσουν. Στόχος είναι η πρόκληση ασφυξίας στις ψείρες.
Επίσης χρήση σεσουάρ με θερμοκρασία στην επιφάνεια των τριχών 50°C επί 5' έχει πολύ καλά αποτελέσματα. Το γεγονός πάντως είναι ότι οι ψείρες δύσκολα παθαίνουν ασφυξία. Θεραπείες που χρησιμοποιούν βενζίνη ή πετρέλαιο δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται, γιατί μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες.
Πρόληψη
Ο καλύτερος τρόπος να αποφύγετε τις ψείρες είναι η πρόληψη. Ενήλικοι και παιδιά, που συγκατοικούν με άτομο που έχει διαγνωστεί με φθειρίαση, πρέπει να εξετάζονται για ψείρες και να θεραπεύονται αν χρειάζεται. Αν κοιμούνται στο ίδιο κρεβάτι, πρέπει να θεραπεύονται ακόμη και αν δεν βρεθούν ψείρες ή κόνιδες. Αν το παιδί σας έχει μακριά μαλλιά, φροντίστε να είναι πάντοτε δεμένα όταν πηγαίνει στο σχολείο. Ετσι δεν θα έρθουν σε επαφή με τα μαλλιά άλλων παιδιών που μπορεί να έχουν πάνω κόνιδες ψείρας. Ρίξτε μία σταγόνα αιθέριο έλαιο λεβάντας στη χτένα του παιδιού. Το λαδάκι μένει στα μαλλιά και απωθεί τις ψείρες (παρόμοια δράση έχουν τα αιθέρια έλαια ευκαλύπτου, τσαγιόδεντρου και δεντρολίβανου).
Της ΦΩΤΕΙΝΗΣ Β. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ παιδιάτρου-νεογνολόγου, διδάκτορος Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων